مشکلات تنفس و بلع در بیماری ام اس
مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس یک بیماری خود ایمنی است که در آن تخریب غلاف چربی اعصاب باعث اختلال کارکرد آنها و بروز علائم گوناگون شود.
بیماران مبتلا به اسکلروز متعدد یا ام‌اس (MS) ممکن است دچار انواع گوناگونی از ناتوانی‌ها شوند.
علت ام اس چیست؟
علت دقیق ام‌اس هنوز مشخص نیست یا چه عواملی یک فرد را بیشتر از دیگری در معرض این بیماری قرار می‌دهد.
اما علائم ام‌اس فراوان و متفاوت است و به این بستگی دارد که کدام قسمت دستگاه عصبی مورد حمله بیماری قرار گیرد.
ام اس یک بیماری خود‌ایمنی است، زیرا دستگاه ایمنی بدن به دستگاه عصبی مرکزی (مغز و نخاع) خود فرد حمله می‌کند.
رشته‌های عصبی در دستگاه عصبی مرکزی با بافت چربی به نام میلین احاطه و حفاظت می‌شوند،
که به هدایت تکانه‌های الکتریکی پیام‌رسان کمک می‌کند. در مبتلایان به ام‌اس میلین در نواحی متعددی تخریب می‌شود،
و بافت جوشگاهی که به جای ماند را اسکلروز می‌نامند. گاهی خود رشته عصبی نیز آسیب می‌بیند.
علائم بیماری اسکلروز متعدد یا ام‌اس (MS)
حملات بیماری ام‌اس می‌تواند علائم زیر را به وجود آورد که ممکن است خفیف یا شدید باشند:
- ضعف، فلج، درد یا لرزش دست و پا.
- گرفتگی یا تحلیل‌رفتگی عضلانی.
- بی‌‌‌حسی یا گز‌گز‌کردن.
- مشکلات بینایی از جمله از دست دادن دید، محوشدن دید، دید دوتایی، درد چشم یا حرکات سریع غیرقابل کنترل چشم.
- سرگیجه، سیاهی‌رفتن چشم‌ها، از دست دادن تعادل یا اشکال در راه رفتن.
- مشکلات ادراری از جمله تکرر ادرار و بی‌اختیاری.
- کاهش توانایی ذهنی، از جمله توانایی تفکر واضح، تمرکز، یادآوری، تعمیم‌دادن، و تفکر انتزاعی.
گفتاردرمانی و کاردرمانی در پارکینسون
مشکلات تنفسی بیماران ام اس
- تنگی نفس
- به سختی تنفس عمیق را انجام دادن
- سکسکه
- سرفه
- مکرر آه کشیدن
- به اندازه کافی هوا نداشتن
- احساس سنگینی بر روی قفسه سینه
- اضطراب و دلشوره داشتن
برای مدت طولانی تصور می‌شد که مشکلات تنفسی در اواخر بیماری رخ می‌دهد. مطالعات جدید این موضوع را رد کرد.
مشکلات تنفسی به علل زیر در این بیماران ایجاد می‌شود:
ضعف عضلات: بسیاری از افراد مبتلا به MS، دارای عضلات ضعیف تنفسی هستند.
عوارض جانبی داروها: برخی از داروهای تجویز شده باعث تنفس آهسته‌تر و کم عمق‌تر می‌شوند.
این داروها شامل شل کننده عضلات، داروهای آرام بخش و داروهای ضد درد می باشند.
پنومونی آسپیراسیون: به علت ناتوانی در رفع مخاط گلو و یا بینی، ذرات غذا، مایعات
یا مخاط وارد ریه‌ها شده و موجب مشکل تنفسی می‌شوند.
شدت مشکلات تنفسی
مشکلات تنفسی در بیمارن مبتلا به MS آنقدر شدید نیست که نیاز به لوله های تنفسی
یا مکمل اکسیژن داشته باشند و زندگی را تهدید نمی کند. با این حال، مشکلات تنفسی نسبتا خفیف می‌تواند
باعث خستگی شدید، حملات وحشت و اضطراب شدید شود.
نکات لازم
– نفس نفس زدن: بیماران تمایل دارند که تند تند و عمیق تر از افراد عادی نفس بکشند.
– فشار دهان: اندازه گیری فشار دهان برای ارزیابی عملکرد و قدرت عضلات تنفسی است.
این آزمایش بر مبنای حداکثر فشار دم و حداکثر فشار بازدم است.
– تنفس درمانی: تمرینات تنفسی برای جلوگیری از عوارض تنفسی و همچنین بهبود عملکرد تنفسی مفید است.
مشکلات بلع در بیماران مبتلا به ام اس
بلع غذا، یک فرایند پیچیده و ناخودآگاه است که با هماهنگی انواع عضلات و از مسیرهای عصبی خاصی از مغز انجام می‌شود.
بیماری MS می‌تواند باعث تخریب این اعصاب شود و همین‌طور به منطقه‌ای از مغز که مسئول هماهنگی بلع است (ساقه مغز) آسیب بزند.
در نتیجه باعث بروز مشکل بلع غذا یا دیسفاژی می‌شود.
مشکلات بلع در بیماران مبتلا به ام اس عبارتند از:
- مشکل در جویدن غذا
- بیمار هنگام غذاخوردن، سرفه می‌کند یا بلافاصله بعد از غذاخوردن، سرفه می‌کند.
- بزاق بیش از حد و سرازیر شدن آب دهان
- خفگی
- چسبیدن غذا در گلو
- صدای نرم و ضعیف
- احساس سخت بلعیدن و یا سخت حرکت کردن غذا به طرف گلو
- آسپیراسیون (ورود غذا به داخل ریه ها)
- استفراغ کردن غذا
علل مشکلات بلع در بیماران مبتلا به ام اس
- عوامل مختلفی باعث بروز این مشکلات می‌شوند، اما مهمترین علت دیسفاژی عبارت است از:
آسیب قسمتی از مغز که بلع غذا را کنترل می کند و یا آسیب اعصابی که بازخورد مغز را فراهم می کنند.
- دیسفاژی می‌تواند موجب کاهش بزاق و خشکی دهان شود.
- برخی داروهای MS موجب خشکی دهان می‌شوند، از جمله:
داروهای لازم برای مشکلات مثانه و یا روده، ضدافسردگی‌ها، بازدارنده‌های جذب سروتونین و نوراپی نفرین.
شدت مشکلات بلع
اختلال بلع می‌تواند آنقدر شدید شود که موجب از دست دادن آب بدن یا سوء تغذیه شود.
غذا را به طور کامل بجوید و نوشیدنی‌های خود را غلیظ کنید تا مشکلات بلع را برطرف کنید،
اما اگر با این راهکارها این مشکلات از بین نرفت، ممکن است نیاز به لوله برای غذاخوردن داشته باشید.
غذا یا مایعات را اگر از حلق وارد بدنتان کنید، ممکن است باعث پنومونی آسپیراسیون شود.
پنومونی آسپیراسیون در افرادی که حرکت نمی کنند باعث عفونت ریه و حتی مرگ می‌شود.
نکات لازم
– علائم می‌آیند و می‌روند. همانند دیگر علائم بیماری MS، دیسفاژی می‌تواند
در زمان عود بیماری، بیاید و بعد کاملا ناپدید شود یا بهبود یابد.
– آسپیراسیون خاموش : این اتفاق می‌تواند موقعی که متوجه نیستید رخ دهد و باعث عفونت دستگاه تنفسی و ریه‌ها شود.
اگر شما دارای عفونت‌های ریوی هستید، مراقب جویدن و بلعیدن خود باشید و به آرامی این اعمال را انجام دهید.
– پزشک متخصص اعصاب و یا پزشکی که شما را درمان می‌کند یا گفتاردرمانگر ، می‌تواند شما را هنگام غذاخوردن ببیند
و به شما بگوید چه مشکلاتی در حین غذاخوردن دارید که از آنها باید جلوگیری کنید.
– متخصص تغذیه نیز غذاهای مناسب را برای شما توصیه می‌کند تا مواد مغذی کافی به بدنتان برسد.
نکات کاربردی گفتار درمانی برای مقابله با مشکلات بلع
– صاف بنشینید: در هنگام غذاخوردن و ۳۰ دقیقه بعد از غذاخوردن، صاف بنشینید.
– در هنگام غذاخوردن فکر کنید. غذا را با چنگال درون دهانتان بگذارید و بعد چنگال را پایین بیاورید
و به طور کامل غذا را بجوید و سپس ببلعید. تا زمانی که غذا در دهانتان وجود دارد، چنگال را پر نکنید.
– وقتی غذا در دهانتان است، حرف نزنید.
– نوشیدنی را غلیظ کنید. در برخی افراد، مایعات رقیق، اشتباها به نای می‌رود و باعث خفگی می‌شود.
– غذاها را درست مصرف کنید. غذاهای خشک، سفت، خرده و ترد ممکن است تشدیدکننده دیسفاژی باشند.
سس به این غذاها اضافه کنید و از خوردن این غذاها با هم خودداری کنید. باید غذاهای نرم و پوره را مصرف کنید.
– حجم غذا را کم کنید. این کار باعث می‌شود کندتر غذا بخورید و تمرکز بر روی هر وعده غذایی داشته باشید.
– خستگی باعث مشکلات بلع می‌شود. در آب و هوای گرم، بیرون غذا نخورید، زیرا گرما باعث شدت علائم MS می‌شود.
– بین هر لقمه غذا، جرعه های کوچک مایعات بنوشید. این کار باعث می شود که غذا مرطوب شود
و به سمت مری حرکت کند. در آخر وعده غذایی نیز مقداری مایعات بنوشید.
– در حال بلع غذا، چانه خود را به سمت قفسه سینه ببرید. این حرکت باعث بسته شدن راه هوایی (نای) می‌شود
و از ورود آب و یا غذا به راه هوایی جلوگیری می‌کند.
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.