سندرم داون – روش‌های آموزش و مداخله درکودکان

در سال‌های اخیر توجه قابل ملاحظه‌ای به انواع روش‌های آموزش و مداخله در کودکان سندرم داون و

تأثیر این آموزش‌ها بر وضعیت زبان درکی و بیانی این کودکان شده است.

روش‌های درمانی در سندرم داون:

Focuse stimulation

Imitation

Modelling

گفتار موازیParallel talk

گفتار باخودSelf talk

بسط دهی Expansion

تعمیمExpatiation

شرطی سازی

Education of reading

و….

 

روش درمانی در سندرم داون که در سال‌های اخیر مطرح شده روش آموزش خواندن  است

 

که از توجه پروفسور سوباکلی به نامه شخصی به نام کسلی دافن در سال ۱۹۷۹آغاز شد.

 

کسلی هنگام آموزش به دختر ۳ساله سندرم داوون خود،به نام سارا،متوجه شد،

 

کلماتی که از طریق خواندن یادگرفته بود، بسیار سریع تر از کلمات شنیده شده،در زبان گفتاری اش وارد میکند.

 

که در نتیجه این آموزش،سارا توانست به خوبی صحبت کند و در مدارس عادی به تحصیل و آموزش مشغول شود.

 

 

طبق مطالعات مختلف، زمانی که کودکان سندرم داون در مرحله یادگیری:

 

واژگان، در معرض آموزش خواندن قرار می‌گیرند، سرعت یادگیری آن‌ها

افزایش یافته و زودتر از زمان مورد انتظار برای آنها از جملات کامل استفاده می‌کنند.

 

(مزایا)تئوری روش آموزش خواندن:

 

۱-یکی از دلایلی که می‌توان برای افزایش یادگیری در سندرم داون از طریق خواندن عنوان کرد،

این است که بر اساس توانمندی‌های کودکان سندرم داون ، یعنی حافظه بینایی قوی آنها به آموزش می‌پردازد،

چراکه در نیمرخ نوروسایکولوژیست کودکان سندرم داون علاوه بر نقاط ضعف

(مثل مشکلات حس شنوایی، اختلال پردازش شنیداری،- نقص حافظه کوتاه مدت کلامی و آسیب حافظه واجی)

نقاط قوت آنها نیز ارائه شده  که شامل حافظه بینایی قوی، یکپارچه سازی بینایی-حرکتی

و تقلید بینایی ناشی از پردازش بینایی- فضایی قوی در این کودکان است.

که متأسفانه بسیاری از مداخلات درمانی و آموزشی بدون توجه به این نیمرخ،

بر اساس نقاط ضعف این کودکان در دوران توانبخشی آنها مورد استفاده قرارمی‌گیرد.

 

۲- در روش آموزش خواندن، عقیده بر آنست که از این طریق علاوه بر افزایش لغات جدید و تلفظ بهتر کلمات،

 

می‌توان ساختارهای گرامری را در کودکان سندرم داون بهتر و سریعتر بهبود بخشید،

در نتیجه می‌توان طول جمله را به صورت یک جمله کامل با صرف و نحو صحیح افزایش داد.

 

پیش نیازهای آموزش خواندن در کودکان سندرم داون:

عدم وجود مشکلات شدید بینایی،شنوایی و حرکتی،دارا بودن حداقل بهره هوشی

بین ۴۰تا۶۰،سن تقویمی ۴تا۱۰ سال،درک حداقل ۵۰ واژه ،همچنین توانایی جور کردن و انتخاب است.

شیوه درمانی:

روش درمان به این گونه است که ابتدا باید پیش نیازهای آموزش خواندن را در فرد ارزیابی کرده

و در صورت نیاز،این مهارت‌ها را در وی ایجاد نموده به عنوان مثال:

مهارت تطابق از نظر شکل،اندازه و رنگ که در مرحله اول این تطابق،به صورت تطابق شی-شی

،سپس تصویر-تصویر و نهایتا تطابق شی-تصویر است.

پس از موفقیت کودک در این حیطه،مرحله بعد که مرحله انتخاب است شروع می‌شود.

کودک در این مرحله باید بتوانداز بین چندین گزینه،گزینه هدف را انتخاب کند.

سپس پس از، با موفقیت گذراندن این دو مرحله، آموزش خواندن شروع می‌شود.

در واقع کودک باید این مهارتهای تطابق و انتخاب را در قالب کارت کلمات نیز بکار ببرد.

 

این کارت ها،باید شامل کلماتی باشند که کودک آنها را درک می کند،

اولین کلمات انتخاب شده برای فلش کارتها معمولا نام خانواده و سپس کلماتی را که کودک بسیاراستفاده می کند.

کلمات فلش کارت،با دست وبطور واضح و بدون هیچ گونه عکس چاپ شده نوشته می شوند.

 

از هر کارت کلمه حداقل باید دو سری،وبه صورت کاملا یکسان تهیه شود.

ابتدا دو کارت کلمه رادر مقابل کودک قرار داده و کارت‌های مشابه آنها در دست درمانگر است،

سپس درمانگر یکی از کارت‌ها را به کودک ارائه می‌دهد و از او می‌خواهد آنرا با کارت مشابه خود مطابقت دهد،

در ابتدا لازم است که درمانگر چندبار به کودک سندرم داون الگودهی کند.

پس از موفقیت کودک در این مرحله،تعداد کارتها به تدریج افزایش می یابد،

در مرحله دوم کودک باید بتواند پس از ارائه کارت کلمه،به کودک، کارت مشابه آنرا از بین کارت‌های مقابل خود انتخاب کند

 

وبه درمانگر بدهد،مرحله سوم:کودک باید پس از شنیدن نام کلمه،کارت مربوط به آنرا بدهد.

لازم به ذکر است که در تمام این مراحل نام کلمه به کودک ارائه می شود،

 

همچنین برای یادگیری بهتر،از فیدبک هایی مانند اشاره درمانگر به کلمه،برای توجه بیشتر کودک،

 

رد گیری کلمه با انگشت کودک وهمراه سازی نام کلمه بااشارات مناسب و… استفاده می شود.

 

واز آنجائیکه این کودکان نباید دچار سرخوردگی شوند

 

ابتدا به آنها سرنخ هایی جهت اجرای صحیح ارائه می شود و همچنین در قبال پاسخ های صحیح کودک باید

 

،تشویق های مناسب صورت گیرد و بدلیل مشکلات رفتاری از جمله لجبازی این کودکان،بهتر از از رویکرد درمانگر مدار استفاده شود.

در مرحله چهارم که مرحله آخر می باشد،ما انتظار داریم کودک پس از مشاهده کارت کلمات نام آنها را بیان کند.

 

نتایج درمان:

 

نتایج حاصل،حاکی از آنست که روش آموزش خواندن به کودکان سندرم داوون،

 

نسبت به دیگر روشهای زبان درمانی(آموزش سنتی)به دلیل استفاده از نقاط قوت این کودکان

 

یعنی حافظه بینایی، بهره گرامر در زبان آنها را بهتر و سریعتر ارتقا می بخشد

 

به نظر میرسد کودکان سندرم داون به طور مستمر یک ذخیره الگوی بینایی ازکلمات نوشتاری میسازند،

 

همانطورکه کلمات گفتاری یک الگوی صوتی ذخیره میکنند،سپس هر دوی این ذخیره ها با معنی کلمه،

 

دانش معنایی و گرامر، دانش صرف و نحو و سیستم تولید گفتار مرتبط میشوند.

 

بنابراین آنها میتوانند کلمات و جملات را با صدای بلند بخوانند و نیز تفکراتشان را در کلمات و جملات شفاهی بیان کنند.

 

مطالعات مختلف در این زمینه نیزاین نتایج را تایید می کنند.به عنوان مثال:

 

–مطالعات استرالیا ونیوزیلند(پیترز و سنتر ۱۹۸۴)به پیشرفت ۸ کودک سندرم داوون اشاره داشتند

 

که تحت برنامه درمانی زودهنگام آموزش خواندن قرارگرفته بودند.

 

درپایان این مطالعه سن خواندن این کودکان،متناسب با سن تقویمی‌شان گزارش شد،که نشان دهنده پیشرفت چشمگیر آنها بود.

–کتلینیسکی و روزن(۲۰۰۲)نیز به طور جداگانه،گزارشاتی از تاثیر آموزش خواندن،

 

در ۲ کودک سندرم داون ارائه کردند،که نتایج بدست آمده

نشان داد توانایی زبانی،گفتاری وگرامری این کودکان در حد کودکان همسن وسالشان بود.

و نتایج بدست آمده،از اجرای این روش،در مراجع مذکور،نیز حاکی از موثر بودن آموزش خواندن در کودکان سندرم داوون می باشد

چرا که در طی جلسات درمانی محدود،کودک پیشرفت خوبی در زمینه خواندن کلمات داشت.بطوریکه با دیدن کارت کلمه،نام آنرا بیان می نمود.

امید است این روش درمانی گامی برای یادگیری هرچه بهتر و سریعتر مهارتهای زبانی و گفتاری در کودکان سندرم داوون باشد.

 

تماس باما

 

ویکی